เบญจกูล หรือ พิกัดเบญจกูล เป็นพิกัดยาที่ใช้กันมากในตำรับยาไทย เพราะว่าใช้ประจำในธาตุทั้ง ๔ คือ ดิน น้ำ ลม ไฟ ในร่างกายของคนเรา ทั้งยังใช้แก้ในกองฤดู กองสมุฎฐานต่าง ๆ อีกด้วย
พระอาจารย์ท่านได้กล่าวสืบต่อกันมาว่า มีฤๅษี ๖ ตน ซึ่งแต่ละคนได้ค้นคว้าตัวยาโดยบังเอิญ ตัวแต่ละอย่างนั้นมีสรรพคุณรักษาโรค และสมุฏฐานต่าง ๆ ได้ ซึ่งมีประวัติดังนี้
ฤๅษีตนหนึ่งชื่อ "ปัพพะตัง" บริโภคซึ่งผลดีปลี เชื่อว่า อาจจะระงับอชิณโรคได้ (แพ้ของแสลง)
ฤๅษีตนหนึ่งชื่อ "อุธา" บริโภคซึ่งรากช้าพลู เชื่อว่า อาจจะระงับซึ่งเมื่อยขบได้
ฤๅษีตนหนึ่งชื่อ "บุพเทวา" บริโภคซึ่งเถาสะค้าน เชื่อว่า อาจระงับเสมหะและวาโยได้
ฤๅษีตนหนึ่งชื่อ "บุพพรต" บริโภคซึ่งรากเจตมูลเพลิง เชื่อว่า อาจจะระงับโรคอันบังเกิดแต่ดี อันทำให้หนาวและเย็นได้
ฤๅษีตนหนึ่งชื่อ "มหิทธิธรรม" บริโภคซึ่งเหง้าขิง เชื่อว่า อาจจะระงับตรีโทษได้
ฤๅษีตนหนึ่งชื่อ "มุรทาธร" เป็นผู้ประมวลสรรพยาทั้งหมดนี้เข้าด้วยกัน ให้ชื่อว่า เบญจกูลเสมอภาค เชื่อว่า ยาเบญจกูลนี้ อาจระงับโรคอันบังเกิดแก่ ทวัตติงสาการ คือ อาการ ๓๒ ของร่างกาย มีผมเป็นต้นและมันสมองเป็นที่สุด และบำรุงธาตุทั้ง ๔ ให้บริบูรณ์
ตัวยาแต่ละตัวในเบญจกูล ใช้เป็นยาประจำธาตุได้ดังนี้
ดอกดีปลี ประจำธาตุดิน (ปถวีธาตุ)
รากช้าพลู ประจำธาตุน้ำ (อาโปธาตุ)
เถาสะค้าน ประจำธาตุลม (วาโยธาตุ)
รากเจตมูลเพลิง ประจำธาตุไฟ (เตโชธาตุ)
เหง้าขิง ประจำทวารของร่างกาย (อากาศธาตุ)
ข้อมูลจาก ตำราแพทย์แผนโบราณทั่วไป สาขาเภสัชกรรม
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น